Nooit eerder breng ik zoveel tijd door op deze plek in ons huis. Een plek met privacy terwijl mijn man een verdieping lager ook online in de weer is. Na 2 dagen zijn we beide in het gelukkige bezit van een nieuwe bureaustoel, voor mij een extern toetsenbord op de Surface en voor mijn man een tweede nog groter beeldscherm, net als op het werk. We kunnen er tegenaan!
Pro Persona, Centrum voor Psychotherapie, Deeltijd Nijmegen: Na een onzekere week bij de start van de Coronacrisis voor de deeltijdcliënten en het team, valt op maandag het besluit; de 3 groepen worden halverwege de dag naar huis gestuurd. Wij overleggen koortsachtig wat te doen. Kunnen we nog een 1.5 meter programma maken? Met creatief denken komen we tot een vorm, maar voor we tot uitvoering komen valt het volgende besluit: ook geen ftf-contact met 1,5 meter ertussen. We gaan online beeldbellen via Starleaf en Zoom 1 op 1 met cliënten en team. Iedereen geniet mee met het zicht op de dakkapel, vogelgeluiden en grasmaaiers. Met het overwinnen van de 1e weerstand én de bereidheid om met elke maatregel die net was bedacht uit te voeren, en die weer opnieuw aangepast mocht worden, gaan we ervoor. Dit doen we met wisselende wifi en een hoop zelfspot. “Niet handopsteken én praten tegelijk Linda!” Ik blijk hardleers te zijn. Intensief zijn de 10 avonden met de online masterclasses door de mensen van Ehealth-specialists. Het versterkt wel mijn hoop dat groepsbehandeling online kan lukken. Mijn brein raakt geïnspireerd door wat kunnen we hierna doen? Kunnen we als deeltijd naar een blended vorm van behandelen? Zo’n VR- bril lijkt me wel wat net als shared-screen….
Parallelproces
Ruimte voor stilstaan en verdieping ontstaat voor en door het traject assessment GGZ-Agoog die ik nu volg. Ik volg de tip hou het nieuws beperkt, maar denk na over wat kan ik bijdragen en wat dragen anderen bij? Handig de hulplijnenkaart gemaakt door GGNet. Ik lees en zoek naar wat de impact is van Corona op onze cliënten. Wat ervaren cliënten? Wat hebben ze nodig? Hoe functioneren ze binnen hun eigen muren nu iedereen thuis dicht op elkaar zit. Hoe gaan ze om met deze spanningen? Is er meer risico op huiselijk geweld? Hoe gaat het met de alleenwonenden, overheerst eenzaamheid? Of geeft het ook rust? Even niet teveel moeten op gebied van sociaal contact. Mijn man is in zijn element. Maar vooral ook hoe stimuleer je om in je eigen kracht in te (blijven) zetten? Hoe laat je de regie bij de cliënt, nu wij aan het regelen zijn? Het lijkt of we in een parallelproces zitten. Wat ervaar ik zelf en hoe zorg ik goed voor mezelf? Als ik dit zo ervaar, hoe is dat voor cliënten? Hoe gaan zij om met het ervaren van social distance? Hoe blijven we dit doen met het team? Hoe houden wij echt contact en gaat de intervisie niet teveel op aan afstemmen? Erg verhelderend en hoopgevend is de pdf “Schematherapie in tijden van Corona” van Anne-Marie Claassen. Helaas herken ik nu ook fase B depressieve kind-modus.
Ik realiseer me toenemend op die zolderkamer dat het een sterke parallel heeft met de 4 fasen van Herstel beschreven door C. Gagne (2004) uit het Herstelproces. Dit gaat over het (leren) leven met een ontwrichtende aandoening, beperking of kwetsbaarheid. (lees Coronacrisis) De mogelijkheden en kracht van de mens staan hierbij centraal, en niet de onmogelijkheden van de beperking, aandoening of kwetsbaarheid.(Beperkende maatregelen zoals social-distancing)
In deze coronatijd merk ik dat de cliënt, het team en ik zelf, als mens en GGZ-Agoog, deze fasen doormaken. Herstel is een persoonlijk proces waar in het streven is om weer in de sociale rollen te functioneren. Dit proces is niet lineaire, maar kent terugval en verloopt grillig. Het gaat ook over acceptatie van kwetsbaarheden en blijvende belemmeringen.. (Het nieuwe normaal?) Ik gebruik één van de meest geciteerde definities van herstel, afkomstig van Anthony (1993): “Een zeer persoonlijk en uniek proces van verandering in iemands opvattingen, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend, hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de psychische klachten met zich meebrengen. Herstellen betreft het ontgroeien van de rampzalige gevolgen van de aandoening en de ontwikkeling van een nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven”.
4 Fasen
Ik keer terug naar de parallel met de 4 fasen van Herstel en wat ik daarin herken.
Fase 1 “Overweldigd worden door de aandoening. De ontreddering en verwarring van de cliënt staan op de voorgrond.” Hierin herken ik de schok, het koortsachtige zoeken, hoe om te gaan met deze crisis? Hoe zorgen we voor onze cliënten? Omgaan met de impact die het heeft op de cliënten. Ik hoor van cliënten reacties zoals: “Ik verwijt jullie niets, maar ik ben zo boos dat deze organisatie niet eerder heeft ingespeeld op de situatie!” Hoe kan ik nu afscheid nemen? Hoe raak ik zelf niet overspoelt met alle nieuws? Hoe kan ik goede zorg leveren vanuit huis.
Fase 2 “Worstelen met de aandoening. De cliënt kent nog steeds angst om overspoeld te worden door de aandoening, maar vraagt zich nu ook af hoe hij ermee verder kan leven.” We hebben als team een beperkt online groepsprogramma opgezet, maar is het genoeg? Wanhoop bij cliënten dat hun proces stagneert. “Krijg ik wel verlenging?” Kunnen we het therapeutisch proces weer opgang krijgen? Doen we het wel goed? Hoe raak ik zelf niet gedemotiveerd bij ervaren van bij weerstand? “Dit werkt toch niet!” Of door (vaak terecht) appèl door emotioneel tekort door cliënt “Ik voel geen verbinding meer” En dreigende crisis “Ik red het niet zonder het contact met de groep”. Cliënten die geluid en of beeld uit zetten of uit beeld lopen.. Maar ook laat de techniek me niet in de steek? Werk ik wel AVG-proof? Wat heeft prioriteit ?
Fase 3 “Leven met de aandoening. In deze fase beseft de cliënt meer en meer dat hij in staat is om met de aandoening om te gaan.” Het online contact vraagt om improviseren, verdragen en soms vertragen. Inmiddels weet ik hoe ik host kan zijn, hoe ik dit kan overdragen bij een wissel. Plaats ik de groep in een virtuele pauze ruimte en gooi ze er ook per ongeluk weer uit. Ik kijk met de cliënten tijdens sessies wat werkt en wat niet . Met collega’s kijken we vooruit. Kunnen we het programma al uitbreiden? Ik onderzoek hoe ik de cliënt regie geven tijdens de sessie via shared screen over het gebruik van IPAF en Modimodel om het therapeutisch proces weer te stimuleren. Ik blijf kijken wat de cliënt vanuit zijn eigen kracht kan doen in zijn eigen omgeving. Ik wissel tussen verschillende online programma’s en media alsof ik wissel tussen groepsruimte en kantoor of teamkamer.
Fase 4 ” Leven voorbij de aandoening. De aandoening raakt steeds meer op de achtergrond ” Hier zijn we nog niet, maar ik hoop dat de uitspraak van Rutte “het nieuwe normaal” op de achtergrond raakt. Het besef blijft dat de maatschappij kwetsbaar is in zijn geheel, maar dat er ook een kracht zit in de solidariteit van mensen onderling. Ik zie de bereidheid om rekening te houden met elkaar om te zorgen voor diegene die het nodig hebben. Kunnen we weer plannen maken én uitvoeren? Zien we deze groep in onze nieuwe huisvesting met 1,5 meter proof groepsruimtes of kunnen we weer gewoon naast elkaar zitten? En kunnen we wat werkte vasthouden als de anderhalvemetermaatschapppij niet meer nodig is? Of kunnen we… zo ontzettend veel vragen. De tijd zal me leren welke antwoorden passen.
Ik kijk uit om na mijn vrije (studie-) dagen te ervaren of we al inderdaad in fase 3 kunnen komen. Welke kansen geeft dit straks? Wat zullen we aan terugval ervaren? Ervaren we onze eigen veerkracht als team?
De Herstelbenadering kent nog meer aspecten, namelijk herstel van stigma en de vormen van herstel van herstel van persoon of identiteit, herstel van gezondheid, herstel van dagelijks functioneren en herstel van maatschappelijke rollen. Het voert te ver om daar nu vanaf mijn zoon’s zolderkamer op door te gaan. O.a. J. Dröes en A. Plooy (2010) schrijven hierover al uitgebreid.
Leven in stand houden
Maar om terug te komen op die zolderkamer van mijn zoon. Ik heb mijn drive om mijn verschillende rollen zoveel mogelijk in stand te houden Ondertussen volg ik als sport fanaat online Zumba en bodypump lessen. Bij mooi weer sta ik in de tuin met de gewichten en step die de sportschool uitleent. Die lagen daar toch ongebruikt. Ik loop na het werk een rondje over de dijk. Ik WhatsApp wat met de kinderen naast af en toe een tuinbezoek. Mijn zangles is online geen probleem: de les kan ik ook nog opnemen met Zoom. De nu online cursus RINO Schematherapie voor HBO-ers betekent ook knus tussendoor oefenen in de break-out-rooms. En natuurlijk vaste prik inmiddels op woensdagavond online houseparty met mijn muziek vriendinnen. Naast gezelligheid met een drankje en een nootje ook een opdracht. Een jazzstandard ‘verbouwen’ op je eigen manier en online voor elkaar zingen en spelen. Online lezen omdat de bieb dicht is en mijn tablet te oud voor de recente upgrade van de bieb app. Maar dat dan weer vooral als ik de zolderkamer verlaten heb.
Ik heb mijn zoon niet verjaagd, maar in tijden van social distancing en een gezellig studentenhuis was zijn keuze snel gemaakt. De vraag is of straks, na al die online tijd met vermaak, zweet en tranen in zijn kamer, dit ook niet als mijn kamer aanvoelt. Ik heb op die zolder een prachtig zicht op de wei met de boerderijen erachter. Ik zie het ontluikende groen in de lente en hoor volop vogelgeluiden. Het geluid van spelende kinderen is eerst beperkt, maar nu weer volop nu kinderen weer buiten de tuin mogen spelen…
Nu afwachten wat de volgende stappen zijn in de weg van herstel. Ik kijk er naar uit. Ik wens voor ieder gezondheid, wijsheid en volhouden,
Groeten vanaf die zolderkamer, Linda Laman
Linda Laman | Sociotherapeut Centrum voor Psychotherapie, locatie Nijmegen | Man, 2 studerende kinderen
